- محمدرضا روحانی
وی از شاعران پیشکسوت زنجانی است که در سال 1302 شمسی در زنجان متولد شد. پدرش شیخ یحیی طارمی از علمای زنجان و طارم بود. وی عمری در اداره فرهنگ به معلّمی و مدیریت پرداخت و در سال 1357 بازنشسته شد. وی به دو زبان ترکی و فارسی آثاری از خود برجای گذاشته که در جای خود سهم مهمی در ارتقاء سطح فرهنگ و هنر شهر داشته است. استاد روحانی در هشتم تیرماه 1368 شمسی وفات کرد. مجموعه آثار وی به نام «تحفه طارم» به همّت محمدکاظم مکملی توسط انتشارات عود زنجان در سال 1386ش به چاپ رسید. از آثار ماندگار مرحوم روحانی مدیریت و جمعآوری و چاپ کتاب «فرهنگنامه زنجان»میباشد که در سال 1347 شمسی در چاپخانه پرچم چاپ شده بود. این کتاب منبع مهمی برای زبان، فولکلور و مدنیت زنجان میباشد. برای شناخت زبان ترکی مردم زنجان و معلّمان دهههای گذشته زنجان این مجموعه منبع منحصر به فردی است.
- کریم زعفری
استاد کریم زعفری هم در عرصه مطبوعات زنجان و هم در زمینه ادبیات ترکی و زبان مادری اهالی خمسه از بنیانگذاران و پیشکسوتان محسوب میشود. وی در سال 1297 شمسی در زنجان متولد و در تاریخ 24/12/1376 شمسی وفات نمود. استاد زعفری سردبیری نشریه شهنواز چاپ زنجان بود و بعدها صدایخمسه به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی وی منتشر شد. از مرحوم زعفری شعرهای فراوانی به ترکی و فارسی باقی مانده است که فقط قسمت اندکی از آن در چند مجموعه به چاپ رسیده و در دسترس عموم قرار گرفته است. کتاب نوبر مجموعه اشعار فارسی، ایلانچی اشعار ترکی و حسین شاهکار آفرینش از وی چاپ شده است. استاد زعفری در اواخر عمر مسئول سرویس ادبیات ترکی هفتهنامه پیامزنجان تحت عنوان سیمای سخنوران زنجان بود که در آنجا با زحمات زیاد قسمت مهمی از تاریخ ادبیات ما را جمعآوری و به چاپ رساند.
- حسین منزوی
شناخته شدهترین شاعر زنجانی در سطح کشور حسین منزوی میباشد. وی در مهرماه سال 1325 شمسی در زنجان متولد شد. در دانشگاه ادبیات خواند و وارد محافل مطبوعاتی و ادبی مدرن تهران و زنجان شد. غزلهای او که حلقه اتصال غزل شهریار به غزل امروزی است در نوع خود خلاقانه و تأثیرگذار است که در غزل فارسی انقلابی به پا کرد. غزلیات او در چندین مجموعه چاپ شده است. پدر وی استاد محمدمنزوی نیز از شاعران پیشکسوت و معلّمان قدیمی زنجان بود. از استاد منزوی علاوه بر شعرهای فارسی به زبان مادری یعنی ترکی نیز آثاری در مجموعههای مختلف چاپ شده است، امّا هنوز کلیات آن منتشر نشده است. از چند سال پیش که قرار بود شعرهای ترکی وی در مجموعه ای با نام «دومان» چاپ شود هنوز عملی نشده است. وی یکی از بهترین کتابها در مورد شعر شهریار را تحت عنوان «این ترک پارسی گوی» نوشته است. «تیغ زنگزده» نیز ترجمه ای از افسانههای ترکی آذربایجان است. این شاعر بزرگ در 17 اردیبهشت سال 1383 ش حیات جسمانی خود را به پایان برد و در قبرستان پایین زنجان به خاک سپرده شد. در سنگ قبر وی اینگونه نوشته شده است: «نام من عشق است آیا میشناسیدم؟»
- زینالعابدین امیدی
(وافد زنجانی( استاد امیدی فرزند مرحوم عاصم زنجانی در سال 1312ش در زنجان متولّد شد. وی عمری را در خدمت فرهنگ و ادبیات زنجان زیست و علاوه بر تربیت شاگردان زیاد، آثاری از خود به جا گذاشت که در تاریخ ادبیات زنجان تأثیر فراوانی گذاشته و خواهد گذاشت. آثار فراوانی از ترکی و فارسی شامل مدح و مرثیه، غزل عاشقانه و عرفانی و ... از وی به یادگار مانده است. کتاب «محمودیه» اثر «ذبیحی زنجانی» کهیم مثنوی بلند وبه زبان ترکی بود و ناقص مانده و توسط مرحوم عاصم زنجانی تکمیل شده بود، به تصحیح و همت استاد امیدی چاپ و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. متأسفانه در تعطیلات عید 1390 ش، این شاعر پیشکسوت دارفانی را وداع گفته و علاقمندان عرفان و ادبیات را از حضور خود محروم کرد. خدایش رحمت کناد.
-- محبعلی قنبری
وی از شاعران فعال زنجان بود که سالها در دبیرستانها و تربیت معلّم زنجان ادبیات تدریس کرد. وی بعد از بازنشستگی در انجمنهای ادبی حضوری فعال داشت. شبهای شعر زیادی به همّت او تشکیل میشد. بعدها انجمن ادبی فریاد با پیگیریهای ایشان تشکیل شد. متأسفانه این شاعر زنجانی نیز در سال 1390 دار فانی را وداع گفت.
- احمد رمضانی، دلکش زنجانی
دلکش زنجانی از پشکسوتان ادبیات مرثیه زنجان محسوب می شود. وی که انسانی عارف مسلک و بی توجه به ظواهر مادی بود در سرودن رباعی ها و مراثی شورانگیز برای شهدای کربلا به زبان ترکی مهارت و معروفیت خاصی داشت. سرودههای ایشان سالها ورد زبان مردم زنجان بود. این شعر مشهور نیز از اوست: «یا حسین بو جمعدن یکسر سلام اولسون سنه بیزدن ای فرزند پیغمبر سلام اولسون سنه» وی دو کتاب مرثیه چاپ کرده بود به نامهای «ریاض المصائب» و «قیام حسینی». مرحوم دلکش که در سال 1300 شمسی متولد شده بود در بهمن ماه سال 1390 شمسی وفات کرد. چند سال پیش ماهنامه بایرام مصاحبه ای با وی انجام داد که مورد توجه خوانندگان هم قرار گرفت. یادش به خیر.
موضوعات مرتبط: بزرگان زنجانی